Franse regering ziet af van invoering statiegeld op plastic flessen
Na maanden van discussie heeft de Franse regering besloten om geen statiegeld in te voeren op plastic flessen. De maatregel, die de voorkeur had van fabrikanten en eco-organisaties, heeft de gemeenten niet kunnen overtuigen. Maar zij zullen moeten aantonen dat ze de inzameling van plastic flessen kunnen verbeteren. Zo niet, dan krijgen ze een boete.
Tijdens de consultatiefase over de invoering van een statiegeldsysteem voor plastic flessen vlogen met name gemeenten en fabrikanten elkaar in de haren. Fabrikanten denken dat het een essentiële hefboom is om de recyclingdoelstellingen van de Europese Unie te behalen, terwijl de gemeenten van mening zijn dat de oplossing niet geschikt is voor de huidige problemen in Frankrijk.
Statiegeld voor de recycling van plastic flessen zou lokale overheden een bron van inkomsten ontnemen. "In economische termen zou het (...) ertoe leiden dat de particuliere sector het meest waardevolle afval inpikt, terwijl lokale overheden het afval zouden beheren dat het moeilijkst te recyclen is", aldus de gemeenten. Daarnaast zou statiegeld voor recycling volgens de milieuorganisaties niet bijdragen aan een vermindering van het aantal plastic flessen dat op de markt wordt gebracht in landen waar statiegeld is ingevoerd.
Momenteel ligt het inzamelingspercentage van plastic flessen in Frankrijk rond de 60%, maar dit aandeel moet in 2025 omhoog naar 77% en in 2029 naar 90% om aan de Europese doelstellingen te voldoen.
Eind juni legde het Franse Agentschap voor ecologische transitie (Ademe) uit dat statiegeld zou helpen om de EU-doelstellingen te bereiken, maar dat dit niet ten goede zou komen aan andere verpakkingen. Bovenal waarschuwde het agentschap dat, ongeacht de beslissing, de kosten voor het inzamelen van lichte verpakkingen tussen 2022 en 2029 bijna zouden verdubbelen.
Minister luistert naar de gemeenten
De beslissing van de regering is in lijn met de standpunten van de gemeenten, die zich herhaaldelijk tegen het statiegeldsysteem hebben uitgesproken. Om de Europese doelstellingen te behalen hebben de gemeenten een voorstel gedaan van 14 mogelijke maatregelen. Milieuminister Béchu is van plan om al deze 14 maatregelen te implementeren. Hij hecht ook veel belang aan prijsbepalende factoren.
Meten van resultaten
In Frankrijk zijn grote verschillen te zien per regio. Zo zamelt de regio Bourgondië-Franche-Comté 82% van de plastic flessen in, terwijl dit aandeel in de regio Île-de-France en het zuiden van Frankrijk slechts 40% bedraagt. In feite doen plattelandsgebieden het goed, terwijl steden moeite hebben met het inzamelen.
Door over te stappen op een resultaatgerichte aanpak zouden deze verschillen kunnen verdwijnen. Concreet houdt dit in dat het huishoudelijk afval van gemeenten elk jaar zal worden gekarakteriseerd op type en samenstelling om de resultaten te kunnen meten.
Invoering van een bonus-malus regeling
Op basis van deze karakterisering kan een bonus-malus regeling worden ingevoerd. Deze zou kunnen bestaan uit een aanpassing van 1. de overheidssubsidies, 2. de algemene belasting op vervuilende activiteiten of 3.de financiering van eco-organisaties. Dit zal eind 2023 worden besproken met de gemeenten. Een beslissing wordt in 2024 verwacht.
Frankrijk betaalt een jaarlijkse bijdrage van 1,3 miljard euro aan de Europese Unie voor zijn slechte recyclingresultaten. 700 tot 800 miljoen daarvan is voor huishoudelijk afval. Deze bedragen worden gefinancierd door alle belastingbetalers. De belastingbetalers in gemeenten met de beste resultaten financieren bovendien hogere beheerskosten. Een bonus-malus regeling zou dit verschil kunnen rechttrekken. Tevens wordt het idee geopperd om statiegeld op plastic flessen alleen in de minst efficiënte gebieden in te voeren.
Voorstanders van statiegeld geven niet op
Ondanks het besluit van de minister lanceert een groep van twaalf spelers een communicatiecampagne onder de naam "#Oui à la consigne" (Zeg ja tegen statiegeld). Reloop, Stichting Tara Océan, Boissons rafraîchissantes de France, Tomra, Maison des eaux minérales naturelles, La Boîte boisson en B:Bot verdedigen een gezamenlijk statiegeld voor recycling en hergebruik.
De boodschap van deze groep richt zich tot het grote publiek, maar vooral tot de leden van het Europees Parlement die momenteel werken aan het ontwerp van de verpakkingsverordening. De tekst die door de Europese Commissie is gepresenteerd, verplicht het invoeren van een statiegeldsysteem vanaf 2029 voor plastic flessen en metalen blikjes, als het inzamelingspercentage in 2026 en 2027 minder dan 90% is. Volgens de groep hebben "dertien Europese landen hun doelstellingen voor het inzamelen van plastic flessen al gehaald dankzij effectieve statiegeldsystemen en dat (...) ten minste acht andere landen deze voor 2025 zullen invoeren".
De minister van ecologische transitie sluit de invoering van statiegeld niet helemaal uit. Als de maatregelen Frankrijk niet in staat stellen om de Europese doelstellingen te bereiken, kan dit middel opnieuw worden overwogen.
Bron: Actu-Environnement, Novethic