Gaat de Franse regering de vrachtdivisie van de SNCF redden?
De Europese Commissie doet momenteel onderzoek naar de illegale staatsteun die Fret SNCF tussen 2007 en 2019 heeft ontvangen. Als de vrachtdivisie van de SNCF Groep deze steun zou moeten terugbetalen, betekent dit het einde van het bedrijf. Om dit te voorkomen wil de regering een nieuw bedrijf oprichten met een andere naam dat de meeste activiteiten van de vrachtdivisie gaat overnemen en waarbij geen banen verloren gaan.
Schuld van ruim 5 miljard euro
Begin juni heeft de minister van transport met alle representatieve vakbonden van de SNCF en de CEO van de SNCF Groep gesproken over het voortbestaan van de vrachtdivisie. De Europese Commissie bedreigt de vrachtdivisie van de SNCF met liquidatie, omdat Fret SNCF niet in staat is om een schuld van ruim 5 miljard euro op eigen kracht te dragen. De minister heeft tijdens dit gesprek de lopende besprekingen met Brussel en de mogelijke opties voor Fret SNCF doorgenomen. Maar de opties lijken beperkt.
Tijdens het gesprek zei de minister: "We hebben openbaar (spoor)goederenvervoer nodig in Frankrijk, daar bestaat geen twijfel over. We gaan extra investeringen aankondigen en blijven vooruitgang boeken op het gebied van goederenvervoer. De afgelopen jaren zijn er inspanningen geleverd en we zijn bezig marktaandeel terug te winnen van de weg.” In het zelfde gesprek benadrukte hij zijn steun voor het behoud van een overheidsinstelling.
Maar deze overheidsinstelling voor goederenvervoer zal hoogst waarschijnlijk niet Fret SNCF zijn. Tijdens zijn gesprek met de vakbonden maakte de minister daar geen geheim van: "We zullen samen beslissingen moeten bespreken, die soms moeilijk zullen zijn." In het bijzonder de beslissing om Fret SNCF te liquideren, omdat het bedrijf niet in staat is zijn schuld van 5,3 miljard euro terug te betalen. Deze schuld is nu opgenomen in de rekeningen van de SNCF Groep en wordt door de Europese Commissie als illegale staatssteun beschouwd.
Welke opties heeft Frankrijk?
Volgens de krant La Tribune heeft Frankrijk slechts twee opties om uit deze uiterst delicate situatie te komen. De eerste optie is om de Europese Commissie voor de rechter te dagen en een rechtbank over de kwestie te laten beslissen. Maar volgens het transportministerie is de kans groot dat de rechter SNCF Fret zal veroordelen om de 5 miljard euro terug te betalen, wat het einde van het bedrijf zou betekenen.
De tweede optie is het vinden van een compromis met Brussel over de liquidatie van Fret SNCF (en dus zijn schuld) en de oprichting van een nieuwe structuur. Onder toezicht van de transportminister worden besprekingen gevoerd om een openbare goederenvervoersactiviteit per spoor op een levensvatbare manier te kunnen voortzetten ondanks de discontinuïteitseisen die de Commissie zal opleggen (opgeven van het merk, openstellen van het kapitaal, kleiner bedrijf, opgeven van marktaandeel aan concurrenten, enz.). Dit is geen gemakkelijke taak, gezien de kolossale verliezen die Fret SNCF al jaren maakt, ook al is er de laatste twee jaar een zekere ommekeer te zien.
Om dit te bereiken moeten de juiste voorwaarden worden gevonden, een ad hoc regeling, aldus het ministerie. Parijs wil vooral de kernactiviteit van Fret SNCF behouden, namelijk het wagenladingvervoer (het aanbieden van individuele wagons of een aantal wagons geïntegreerd in een bestaande trein om te voldoen aan de behoeften van de klant op bepaalde trajecten). Deze activiteit zorgt voor 80% van de omzet en 90% van het personeel is hierbij betrokken, zelfs als dit zou betekenen dat de bloktreinen, treinen die lading vervoeren voor één verlader, aan particuliere spelers moeten worden overgelaten.
Welke voorwaarden stelt de Franse overheid?
In de onderhandelingen met de Commissie heeft de minister drie voorwaarden gesteld, namelijk het behoud van een publieke exploitant, onder controle van de SNCF Groep. Hierbij zou niettemin een deel van het kapitaal opengesteld kunnen worden voor particuliere of bij voorkeur publieke investeerders. De discussies richten zich met name op de juridische structuur die deze toekomstige entiteit zou kunnen aannemen.
De tweede voorwaarde is het behoud van banen zonder gedwongen ontslagen. Deze voorwaarde, die wordt gesteund door de directie van de SNCF, houdt in dat alle werknemers van Fret SNCF van wie de activiteit behouden blijft, worden overgenomen in de nieuwe structuur. Werknemers van wie de activiteit wordt overgedragen aan particuliere exploitanten, wordt een nieuwe baan binnen de groep aangeboden. Deze laatsten krijgen ook de mogelijkheid om over te stappen naar het bedrijf dat de activiteit overneemt.
De laatste voorwaarde van de minister is het vermijden van een modal shift naar de weg. De minister heeft opnieuw bevestigd dat hij vastbesloten is om de doelstelling van een verdubbeling van het marktaandeel van het spoor te bereiken (van 9% in 2019 tot 18% in 2030). Na een lichte stijging in de afgelopen jaren, zou een daling van het marktaandeel van het goederenvervoer per spoor worden gezien als een fiasco.
Extra steun
Het ministerie gaat ook opnieuw investeren in het goederenvervoer per spoor en gaat de €170 miljoen per jaar uit het Franse herstelplan om de exploitatie te ondersteunen verhogen met nog eens €30 miljoen per jaar, maar pas vanaf 2025. Het vrachtvervoer zal de komende tien jaar ook 4 miljard euro ontvangen, waarvan 2 miljard door de staat wordt verstrekt om de infrastructuur te verbeteren. Dit maakt deel uit van het steunplan van €100 miljard voor de spoorwegen waartoe de Franse premier in februari heeft besloten (zie ook Investeringsplan van 100 miljard euro ter verbetering van het spoor in Frankrijk).
Bron: La Tribune, Actu-Environnement